ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی شاخه ای از دندانپزشکی است که دندان ها و فک هایی را که در جای نامناسبی قرار می گیرند اصلاح می کند.

دندان هایی که در جایگاه نامناسبی قرار می گیرند و شکل نامتعارفی دارند مشکلات بهداشتی مختلفی ایجاد می کنند. تمیز نگه داشتن دندان ها سخت تر می شود.

بیماری که دندان های نامرتبی دارد در معرض خطر ابتلا به پوسیدگی دندان و بیماری های پریودنتال قرار دارد. این وضعیت به دندان هایی که مسئول جویدن غذا هستند فشار بیشتری وارد می کند و متعاقبا در طولانی مدت عوارض مختلفی به جا می گذارد.

از جمله عوارضی که می توان به انها اشاره کرد عبارت اند از:

پوسیدگی دندانها

مشکلات لثه ای
خوب جویده نشدن دندانها و مشکلات گوارشی
سردرد
مشکلات TMJ
احساس درد درگردن، شانه و پشت

چگونه تشخیص دهیم ما به ارتودنسی نیاز داریم یا نه؟

تشخیص اینکه یک فرد به ارتودنسی نیاز دارد یا نه فقط و فقط بر عهده دندان پزشک است وبرای جواب قطعی باید به دندان پزشک مراجعه شود. اما در صورت مشاهده ناهنجاری های زیر میتوانید تشخیص دهید که نامزد درمان به روش ارتودنسی هستید یا خیر.

خط میانی نابجا

هنگامی که دندان های فک بالا با دندان های فک پایین در خط وسط نامتقارن باشند

فاصله

باز بودن بین دندان ها به دلیل کوچکی دندان یا بزرگی فک

ازدحام

شلوغی و روی هم افتادگی دندان ها

اوربایت یا دیپ بایت

دندان های فک بالا بیش از حد معمول جلو باشد

کراس بایت
در هنگام بسته شدن دهان یک یا چند دندان پایینی در سطح داخلی دندان های فک بالا قرار می گیرد.

اپن بایت
همپوشانی عمودی ناکافی در دندان های جلویی و فضای ایجاد شده بین دندان ها ی فک بالا و پایین در حالت بسته

آندر بایت
جلوتر بودن دندان های فک پایین از دندان های فک بالا در حالت جویدن

روش های ارتودنسی

ارتودنسی مانند اکثر درمان های دندان پزشکی روش های متفاوتی دارد که در زیر به مهمترین آنها اشاره می شود:

• ارتودنسی ثابت
• ارتودنسی متحرک
• ارتودنسی دیمون
• ارتودنسی نامرئی
• ارتودنسی لینگوال
• ارتودنسی فانکشنال

اجزای ارتودنسی

مهم ترین ابزار و وسایلی که در اجزای ارتودنسی به کار می رود عبارت اند از:

• براکت ها

براکت‌ها در واقع عامل ارتباطی بین سیم ارتودنسی و سیستم دندانی بیمار هستند.
این وسایل از جنس فلز یا مواد سرامیکی همرنگ دندان بوده و بر روی تک تک دندان‌هایی که ارتودنتیست (متخصص ارتودنسی) می‌خواهد آن‌ها را حرکت دهد، توسط ماده چسبنده ظریفی نصب می‌شوند.

• بند های فلزی

حلقه‌های فلزی که در اکثر مواقع دور دندان آسیای بزرگ قرار می‌گیرد و ارتودنتیست سیم را در داخل کانال ویژه‌ای که روی این حلقه نصب است قرار می‌دهد. این حلقه فلزی توسط یک ماده خاص به دندان چسبیده و محکم می‌شود.

• سیم ارتودنسی

سیم‌هایی که در دوران درمان ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌گیرند، در داخل شیار کوچکی درون براکت‌ها متصل و با حلقه‌های لاستیکی کوچک یا سیمهای فلزی نازک در جای خود محکم می‌شوند.

البته در ارتودنسی دیمون نیازی به این حلقه‌های لاستیکی وجود ندارد.

در ادامه به بررسی چند نوع از انواع روش های ارتودنسی می پردازیم:

ارتودنسی ثابت

بریس‌های استاندارد از سیم‌ها و براکت‌های فلزی تشکیل می‌شود که روی دندان‌ها ثابت می‌شود تا آنها را با اعمال نیرو به سمت موقعیتی بهتر هدایت کند.
جابجا کردن دندان‌ها فرایندی زمان‌بر است و سیم‌ها و براکت‌ها باید به طور منظم توسط متخصص دستکاری و تنظیم شود.

بریس سرامیکی جایگزینی شفاف برای بریس فلزی است و چون همرنگ دندان است جلب توجه نمی‌کند.
بریس سرامیکی از مواد شیشه‌ای نیمه‌شفاف ساخته می‌شود، براکت‌ها لک نمی‌شود و تغییر رنگ نمی‌دهد، بریس تا پایان درمان ظاهر اولیه خود را حفظ می‌کند.

ارتودنسی ثابت و متحرک

ارتودنسی متحرک

از فک بالا و پایین بیمار قالب گرفته می شود و پلاک بالا و پایین را می سازند.
این روش مزیت های خاص خود را دارد؛ از جمله بیمار می تواند هنگام غذا خوردن آن را از دهانش بیرون آورده و بعد از استفاده ازمسواک و نخ دندان دوباره در دهانش بگذارد.
این روش برای افرادی که سن کمتری دارند بهتر است، زیرا علاوه بر مشکلات دندانی، می تواند ناهنجاری های استخوانی فک ها را نیز رفع کند ولی در انجام حرکات دندانی محدودیت دارد.

ارتودنسی دیمون

در این نوع ارتودنسی از براکت های دیمون که دارای یک مکانیزم کشویی هستند استفاده می شود.

این مکانیزیم می تواند همانطور که دندان ها در حال مرتب شدن هستند با آنها به حرکت در آید.

این قابلیت ارتودنسی دیمون باعث شده است که بیمار احساس درد کمتر و راحتی بیشتری داشته باشد.

علاوه بر آن براکت های دیمون ظاهر بهتری دارند و نتایج درمان را در مدت زمان کوتاه تری به بیمار عرضه می کنند.

عوارض ارتودنسی

افرادی که مایل به انجام ارتودنسی هستند، چون در شرایط قرارگیری پلاک های متحرک و به خصوص براکت و سیم های ثابت رعایت بهداشت دهان مشکل تر می شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان ها زیر براکت و سیم های ارتودنسی به سرعت دچار پوسیدگی می شوند.
مشکل دیگری که ممکن است بعد از درمان پیش بیاید، به اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است.
این وضعیت درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می شود.
همچنین در ابتدای درمان ارتودنسی، بروز خراش و زخم‌های کوچک در داخل دهان امری کاملا شایع است، مخصوصا اگر از وسایل و تجهیزات ارتودنسی مانند انواع بریس استفاده کرده باشید.
این حالت، معمولا تا زمانی که دهان به وجود بریس عادت کند، تنها چند روز طول خواهد کشید.

جراحی فک

اگر ناهماهنگی اسکلتی شدید باشد، اصلاح وضعیت دندان‌ها به تنهایی برای رسیدن به نتیجه مطلوب کافی نیست. در این شرایط جراحی اختلال فک را اصلاح می‌کند. جراحی فک نیز مانند هر جراحی دیگری با عوارضی همراه است. جراح دهان و فک این عوارض احتمالی و عوارض سیم کشی دندان را به تفصیل به بیمار اطلاع می‌دهد.
مدت درمان
طول دوره درمانی ارتودنسی بسته به نوع عارضه و روش درمان متفاوت است. اما زمان اصلاح اختلالات دهان و دندان بوسیله ارتودنسی معمولا بین چند ماه تا دو سال و نیم متغیر است. نظر نهایی در خصوص نحوه و مدت انجام درمان ارتودنسی را دندانپزشک متخصص پس از معاینه تخصصی دهان و دندان ها به بیمار اعلام می کند.